تلاش ایران برای بازگشت به جاده ابریشم؛ حذف ایران از طرح «کمربند و جاده»
اکوایران؛ چرا ایران نتوانست از طرح «کمربند و جاده» که در سال ۲۰۱۳ مطرح و ایران به عنوان قلب آن معرفی شد بهره ببرد و در حال حاضر و با توجه به تداوم جنگ اوکراین و فاصله گرفتن کشور از طرح «کمربند و جاده» زمزمههای مبنی بر حذف ایران از این طرح به گوش می […]
اکوایران؛ چرا ایران نتوانست از طرح «کمربند و جاده» که در سال ۲۰۱۳ مطرح و ایران به عنوان قلب آن معرفی شد بهره ببرد و در حال حاضر و با توجه به تداوم جنگ اوکراین و فاصله گرفتن کشور از طرح «کمربند و جاده» زمزمههای مبنی بر حذف ایران از این طرح به گوش می رسد.
به گزارش اکوایران؛ ابتکار کمربند و جاده که سابقا به عنوان یک «کمربند و یک جاده» یا «یک کمربند و یک راه» شناخته میشد، یک طرح سرمایهگذاری در زیربناهای اقتصادی بیش از ۶۰ کشور جهان و توسعه دو مسیر تجاری «کمربند اقتصادی راه ابریشم» و «راه ابریشم دریایی» است که برای سرمایهگذاری در زیرساختهای اقتصادی جهان به منظور گسترش جهانی شدن و توسعه بازارها در دستور کار قرار گرفت. این طرح هر چند می توانست مزایای بسیاری را برای ایران به همراه داشته باشد با این حال چندان مورد توجه قرار نگرفت تا به این طریق شاهد تحرکات جدید کشورهای همسایه برای گسترش تعاملات تجاری باشیم، تحرکاتی که تحولات جدید در مسیرهای ترانزیت در ماههای اخیر را به همراه داشت و در نقشه جدید ایران جایگاهی ندارد. در حال حاضر کشورهای درگیر با این طرح سعی دارند تا با راه اندازی طرح فراخرز ایران را از جاده ابریشم حذف کنند و در این شرایط باید تمام تلاش ها برای برگشت به مسیر تجاری در دستور کار قرار
در این خصوص در نشست عمومی اتاق فکر ابتکار «کمربند و راه» در اتاق بازرگانی تهران، محسن شریعتینیا، عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی به این نکته اشاره کرد که پیوستن ایران به زنجیرههای جهانی به تاخیر افتاده و چنانچه این تاخیر ادامه پیدا کند، ایران مجبور خواهد شد، از موضع فروتر از دیگر کشورها بخواهد که برای مشارکت ایران در پروژه کمربند-راه با او همکاری کنند. بنابراین مشارکت در این طرح با حفظ منافع ملی، یک ضرورت است.
این استاد دانشگاه معتقد است که دهه ۹۰ از نظر اقتصادی یک دهه از دست رفته برای ایران محسوب می شود و ایران باید از فرصت باقی مانده برای راه اندازی پروژ «کمربند و جاده» استفاده کند و خود را به این طرح برساند. او در آغاز سخنان خود با اشاره به اینکه دهه ۱۳۹۰ از نظر اقتصادی یک دهه از دست رفته است، ادامه داد: در سال ۲۰۱۳ که برای نخستین بار طرح کمربند و راه مطرح شد، ایران به عنوان قلب جاده ابریشم معرفی شده بود، اما اکنون پس از ۱۰ سال و در آستانه سال ۲۰۲۳ می بینیم که اتفاقی در مشارکت ایران در این پروژه رخ نداده است. بنابراین اکنون باید به این مساله بیندیشیم که چگونه از فرصت دهه دوم، یعنی تا سال ۲۰۳۵ که زمان پایان این پروژه است، استفاده کنیم و آن را از دست ندهیم.
و با بیان اینکه در دهه نخست اجرای این پروژه ۹۵۰ میلیارد دلار سرمایهگذاری صورت گرفته و بخش بزرگی از پروژهها اجرایی شده است، ادامه داد: طرحهای بزرگی در ایران در قالب این پروژه آغاز شد که کریدورهای تهران- اصفهان و مشهد-تهران از جمله آنها بود. اما این پروژهها به دلیل تشدید تحریمها نیمهکاره ماند. با وجود این، بر اساس محاسبات بانک جهانی، ایران از جمله کشورهایی است که در صورت مشارکت، پتانسیل آن را دارد که صادرات خود را تا ۱۰ درصد افزایش دهد و از برندگان جاده ابریشم باشد. اما مایه تاسف است که ایران به رغم چنین پتانسیلی، نتوانسته است دستاوردی از آن داشته باشد.
تشکیل کنسرسیومهای چندجانبه
فریدون وردینژاد، سفیر اسبق ایران در چین و مشاور دبیرکل اتاق تهران نیز در این نشست با اشاره به اینکه باید نگاه خود را همکاریهای بین المللی تغییر دهیم ادامه داد، نکته حائز اهمیت اینکه راهکار پیوستن به این زنجیره، تشکیل کنسرسیومهای دو و چندجانبه با سایر کشورهاست. در حال حاضر بر اساس نقشه کمربند و راه، یک الی دو محور ممکن است از کشور ما عبور کند، اما در صورت تداوم این شرایط، این جادهها نیز ما را دور خواهند زد. بنابراین باید بررسی کنیم که چگونه میتوانیم این همکاری را سازمان دهیم. دبیرکل اتاق تهران در ادامه به این نکته اشاره کرد که باید انتظارات خود را متوازن کرده و امکانات را برای بهرهگیری از این ظرفیت و مشارکت در این طرح، متمرکز کنیم.
وردینژاد با اشاره به اینکه در مناسبات بینالمللی تغییراتی ایجاد شده و این مناسبات روزآمد شده است، افزود: چینیها اکنون در زنجیره تامین منطقه، محور شدهاند و ایران نیز باید سهم، توانایی و مزیت خود را در این زنجیره منطقهای کسب کند.
او با بیان اینکه کسب این ظرفیت از طریق همکاری با پیمان شانگهای، اتحادیه همکاری اوراسیا، ابتکار کمربند و راه و سازمان همکاریهای اقتصادی اکو ممکن است، ادامه داد: بعد از تعیین تکلیف این موارد میتوان به چگونگی همکاری با آسهآن و بریکس نیز اندیشید.
فریال مستوفی در ادامه گفت: ابتکار کمربند و راه، طرحی بزرگ است که هر کشوری فراخور ظرفیتها و توانمندیهای خود از آن بهره میبرد. تاکید میکنم هر کشور بر اساس قابلیتها و توانمندیهای خود از این ابتکار بهرهمند یا متضرر میشود و اگر ما متضرر شدهایم باید به درون نگاه کرده و خود را نقد کنیم؛ اگر نه در عرصه بینالملل کشورها منافع ملی خود را پیگیری میکنند.
انزوا به زیان کشور خواهد بود
فریال مستوفی عضو هیات نمایندگان اتاق تهران هم با تاکید بر اینکه باید از ظرفیت همه ابتکارات بینالمللی استفاده کرده و از آن در راستای توسعه اقتصادی و پیشرفت کشورمان بهره بگیریم اشاره کرد و گفت: علاوه بر این ما نیاز داریم با همه کشورهای جهان بر اساس منافع ملی، همکاری و مبادله اقتصادی داشته باشیم و خود را محدود به کشورهای خاصی نکنیم. در دنیای به شدت در همتنیده امروز، انزوا بیش از آن که به نفع ما باشد موجب زیان خواهد شد و ما فرصتهای رشد و توسعه اقتصادی را از دست میدهیم.
این عضو هیات نمایندگان اتاق تهران ادامه داد: این اتاق فکر با هدف توسعه دانش و شبکه در جهت مشارکت در زنجیرههای جهانی ارزش و گسترش همکاریهای اقتصادی با سایر کشورها شکل گرفته است. ما با کمربند و راه شروع کردیم اما به هیچ وجه محدود به آن نخواهیم ماند و باید بتوانیم از همه ظرفیتهای بینالمللی و همچنین همکاری با کشورهای دیگر استفاده کنیم. کشور ما از چالشهای درونساختاری اقتصادی و عدم انطباق با نظام اقتصاد جهانی رنج میبرد، بنابراین نیازمند مشارکتی اندیشیدهشده هستیم که همگام با افزایش رشد اقتصادی، ایجاد اشتغال و کاهش فقر به توسعهی پایدار، تخصصگرایی، روابط بادوام و ایجاد پیوندهای قویتر منجر شود و کمبود سرمایه، فناوری و مهارتهای مدیریتی را برطرف کند.